Pandeminin Öğrettikleri…
COVID-19, öncelikle enfekte bir kişiyle yakın (<1,5 metre) temas yoluyla bulaşır. Yakın temas COVID-19’un bulaşmasının baskın yolu olmasına rağmen, uygun koşullar altında aerosoller tarafından daha uzun mesafelerde de bulaşabilir. Kalabalık, yetersiz havalandırılan ortamlarda ve bu koşullar altında geçirilen zamanın artmasıyla risk artar. Özellikle iç mekanlarda ağır nefes almaya, bağırmaya ve şarkı söylemeye neden olabilecek egzersiz gibi aktiviteler de riski artırabilir.
Bulaşma riskini azaltmak için temel önlemler arasında temasların sınırlandırılması, semptomları olan kişilerin taranması ve kendi kendine izolasyonu, fiziksel mesafe, el hijyeni ve maskeleme (solunum kaynağı kontrolü) yer alır. Ek olarak, havalandırma ve filtreleme yoluyla iç mekan hava kalitesinin iyileştirilmesi, virüs yüklü parçacıkları iç mekan havasından uzaklaştırarak ve seyrelterek bu azaltma stratejisini destekler. Bununla birlikte, havalandırma ve filtreleme, özellikle yakın temas nedeniyle bulaşma riskini kontrol etmek için tek başına yeterli değildir. Bu nedenle, havalandırma ve filtreleme, genel iç hava kalitesi ve COVID-19 riskinin azaltılması için önemli olmakla birlikte, bulaşma riskini en aza indirmek için diğer tüm halk sağlığı önlemleriyle birlikte kullanılmalıdır.
Filtreleme ve havalandırma, virüs içeren toz ve aerosoller dahil olmak üzere gazları, buharları ve havadaki partikülleri tahliye etmek veya yakalamak için bir iç mekan hava kalitesi iyileştirme stratejisinin önemli bileşenleridir. Bu maddelerin uzaklaştırılması, iç ortam havasındaki konsantrasyonlarını seyreltir ve bina sakinlerinin maruziyetlerini azaltabilir.
Hava akışının, örneğin enfekte bir kişiden yakındaki diğerlerine havayı hareket ettiren fanların, yayılmada önemli bir faktör olabileceğine dair kanıtlar vardır. İnsanların solunum bölgelerinin etrafındaki doğrudan hava akışından kaçınmak, kişiden kişiye dağılan solunum damlacıklarını azaltacaktır. Kafa seviyesindeki hava akışı yerine, seçenekler havayı yukarıya yönlendirmek veya diğer açık pencereler taze havayı içeri çekerken oda havasını açık bir pencereden dışarı atmak olabilir.
COVID-19’a maruz kalmayı azaltmak için:
• Dış hava havalandırmasını artırın.(devridaimi en aza indirin)
• Filtre verimliliğini artırın.
• Nemin belirsiz etkileri vardır. Çeşitli kuruluşlar destekleyici bir önlem olarak bağıl nem düzeyini
%40-60 arasında tutmayı önermiş olsa da, COVID-19 bulaşmasını azaltmak için belirli bir bağıl nemi hedeflemenin etkinliğine ilişkin kanıt eksikliği vardır. Ek olarak, yüksek RH seviyelerini korumak, kış mevsiminde yoğuşma ve küf oluşumunu riske atarak kötü iç mekan hava kalitesine ve sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir.
• Gerekli hava değişim oranları: Genel olarak havalandırma, dış hava ile daha fazla hava değişimi ile iyileştirilir. Hava değişim standartları, farklı bina ortamları için çeşitli iklimlendirme dernekleri tarafından belirlenir.
• Havalandırma göstergesi olarak iç mekan karbondioksit (CO2) ölçümü: İç mekan CO2 seviyeleri, profesyonel bir değerlendirmenin parçası olarak havalandırma göstergesi olarak kullanılabilir ve tipik olarak zaman ortalamalı okumalara dayalı olarak değerlendirilir. Yüksek iç mekan CO2 seviyeleri, zayıf havalandırma oranlarına sahip alanları potansiyel olarak belirleyebilir ancak CO2, COVID-19 bulaşma riskinin bir göstergesi değildir. CO2 monitörleri, kullanımları hakkında bilgisi olmayan kişiler için düşünülüyorsa, seviyelerin yorumlanması ve bunlara karşılık gelen eylemler, dikkatle değerlendirilmesi gereken zorluklardır.
• Kısmi veya sınırlı doluluk modlarında HVAC sistemleri: Genel olarak, çoğu HVAC kılavuzu, bir binanın kapanması sırasında bile HVAC sisteminin tamamen kapatılmasını tavsiye eder. Normal işlemler sırasında, kılavuz ayrıca sistemin normalden daha uzun süre çalıştırılmasını ve binada izin verilen kapasiteden daha az sayıda kişinin bulunduğu durumlarda dış hava havalandırma oranlarının korunmasını önerir.
• Muayene veya bakım: Sisteme uygun olarak rutin muayene ve bakım gereklidir.
Ana yanıtlanması gereken soru: HVAC sistemlerinin enerji verimli çalışmasını sürdürürken iç ortamları nasıl güvende tutabilirsiniz?
Son söz: İklimlendirme sektörü değişik uygulama örnekleri ve teknolojileri ile zoru kolaylaştırmış ve bu güvenli çalışmayı başarmıştır. Her yeni teknolojide bu tür önlemleri içeren çözümlere yönelmek zorunluluktur. Sorunlar ve zorluklar başarıyı getirmiştir ve getirecektir. Zorluklar başarının değerini arttıran süslerdir. / Moliere
Saygılarımla.
Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
Editör
