Vergi mükellefleri açısından; hesap dönemi takvim yılı olanların, 2023 yılında kullanacakları tasdike tabi yasal defterlerini 31.12.2022 tarihine kadar tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
Tasdik zorunluluğu olan yasal defterlerden herhangi birisinin;
- Tasdik işleminin, süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmamış olması Vergi Usul Kanunu’nun 352/II-6. maddesi çerçevesinde ikinci derece usulsüzlük cezasını,
- Tasdik işleminin yaptırılmamış olması (yasal sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra tasdik ettirilen defterler de tasdik ettirilmemiş sayılmaktadır) Vergi Usul Kanunu’nun 352/I-8. maddesi çerçevesinde birinci derece usulsüzlük cezasını, bu fiil aynı zamanda re’sen takdir nedeni de sayıldığından cezanın iki kat kesilmesini,
gerektirmektedir.
Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 34. maddesi hükmü, yüklenilen KDV’nin indirimini, belgelerin yasal defterlere işlenmesi şartına bağlıdır.
Bu açık yasal hüküm nedeniyle, yüklenilen katma değer vergisinin indirimi ancak mal ve hizmet alım belgelerinin yasal defterlere yazılması durumunda mümkün bulunmakta, yasal defterlere kaydedilmeyen belgelerde yer alan katma değer vergisi ise indirim konusu yapılamaz.
Tasdik ettirilmemiş yani noter tasdiki olmayan sürekli formlara veya defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergisinin, hesaplanan katma değer vergisinden indirilip indirilemeyeceğine ilişkin olumlu ve olumsuz özelge ve yargı kararları mevcuttur.
Uygulamada inceleme elemanları, tasdiksiz deftere kaydedilen belgeleri karşıt inceleme yoluyla doğruladıktan sonra indirimini kabul etmektedir. Ancak, defterlerin tasdikli olmadığı iddiasıyla asliye ceza mahkemelerinde kamu davası açılabilmesi için vergi suçu raporu düzenlediklerine de rastlanılmaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan bazı özelge ve yüksek mahkeme tarafından verilen kararlarda, defterlerin tasdik ettirilmemesinin tek başına KDV indirimini engellemeyeceği vurgulanmakla birlikte, bazı Danıştay kararlarında ise;
- Tasdik ettirilmemiş defterlere yapılan kayıtların hiç yapılmamış sayılacağı,
- Bu defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergilerinin de indirim konusu yapılamayacağı,
sonucuna ulaşılmıştır.
Bu kapsamda telafisi güç ve geriye dönülmesi olanaksız zarar ve ziyanlarla karşılaşılmaması için, yasal defterlerin süresinde tasdik işleminin yaptırılmasına dikkat edilmelidir.
Yukarıdaki bölümlerde açıklandığı üzere, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmaması, özel usulsüzlük cezası yanında yüklenilen KDV’nin indiriminin yapılamaması ile sonuçlanabilmektedir. Bazı hallerde de, bu müeyyidelere ilaveten vergi mükelleflerinin veya şirket yöneticilerinin asliye ceza mahkemesinde yargılanmaları gibi sonuçlar da ortaya çıkabilir. (213 sayılı VUK md. 359)
Tersi özelge ve yargı kararları olmakla birlikte, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmamasını tespit eden vergi inceleme elemanlarının, usulsüzlük cezası yanında, vergi indirimini reddedip cezalı KDV tarhiyatı istemeleri olasıdır. Bu çerçevede yapılacak tarhiyata karşı açılacak davanın ne şekilde sonuçlanacağı kesin olmayıp, kaybedilmesi riski ise alınabilecek bir risk değildir. Kaldı ki, dava kazanılsa dahi, dava süreci ve maliyeti, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesinin maliyeti ile karşılaştırılabilir değildir.
Sonuç olarak, katlanılamayacak maddi ve manevi maliyetlerle karşılaşmamak için, yasal defterlerin zamanında tasdik ettirilmesi konusunda dikkatli olunmasında yarar bulunmaktadır. Bu defterlerin tasdiki bizzat mükellefler tarafından da notere tasdik ettirilebilecektir. Aynı zamanda mükellefin 3568 sayılı yasaya göre kayıtlarını tutacak olan SM ve SMMM tarafından da defterlerin tasdiki yaptırılabilir. Diğer yandan, dernekler açısından ise, il dernekler müdürlüğü tarafından defterlerin tasdiki gerçekleştirilebilmektedir.
Elektronik ortamda defter tutulmasına olanak sağlayan Elektronik Defter Genel Tebliği 13.12.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu tebliğde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin sağlaması gereken şartlar ve prosedürler belirlenmiştir. Şartları yerine getiren mükelleflerin, 01.01.2023 tarihinden itibaren e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları mümkündür.
Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının belgesinin alınması açılış onayı, son ayının belgenin alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.
