Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT)’deki araştırmacılar, kurak bölgelerde meyve ve sebzeleri korumak için, kullanılmış bir nakliye konteynerında, uygun maliyetli cebri havalı bir evaporatif soğutma sistemi geliştirdiler.
Açık kaynaklı bir tasarım olarak piyasaya sürülen, şebeke elektriği veya dahili güneş panelleri ile çalıştırılabilen konteynerın, sıcak ve kuru iklimlerde taze hasat edilmiş meyve ve sebzelerin sıcaklığını hızlı bir şekilde aşağı çekmek için uygun bir yönteme ihtiyaç duyan küçük çiftçiler için büyük umut vaat ettiği söyleniyor.
Meyve ve sebzeleri soğutmak için pasif yerine cebri hava akımı kullanma fikri, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Mimarlık Bölümü Bina Teknolojisi Programı’ndan Leon Glicksman ve MIT D-Lab’dan araştırma mühendisi Eric Verploegen arasındaki işbirliğiyle ortaya çıktı. Mevcut soğuk depolama seçeneklerini inceledikten ve Kenya’daki çiftçilerle kullanıcı araştırması yaptıktan sonra, kullanılmış bir nakliye konteynerinde aktif buharlaşmalı soğutma kullanma fikri ortaya çıktı.
Fanlar sıcak ve kuru havayı gözenekli ıslak petekler üzerinden geçirerek 168 kasa kapasiteli odaya çeker. Ortaya çıkan soğuk ve nemli hava daha sonra meyve ve sebze kasalarından geçmeye zorlanır. Hava daha sonra yükseltilmiş zeminden ve yalıtım ile dış konteyner duvarı arasındaki bir kanala yönlendirilir ve burada yan duvarların üst kısmına yakın egzoz deliklerine akar. Kullanılan dikey cebri hava tasarımı, bina teknolojisi ve makine mühendisliği profesörü Leon Glicksman’ın binalarda doğal havalandırma ve hava akışını araştıran önceki çalışmasından esinleniyor.
Üniversitenin web sitesinde yer alan bir raporda, “Tasarımın anahtarı, hava akış gücünün ve yönünün yakından kontrol edilmesidir” diyor. “Doğrudan meyve ve sebze kasalarından geçen hava akışı gücü ve hava akış yolu, bu sistemin bu kadar iyi çalışmasını sağlar. Tasarım, doğrudan tarladan alınan bir hasadın hızlı bir şekilde soğutulmasını sağlıyor.”
İster elektrik şebekesine bağlı olarak isterse güneş panelleri ile çalıştırılsın, cebri hava odası, soğuk odaların dörtte biri kadar güç tüketir. Oda, kullanılmış bir nakliye konteynırında inşa edilmek üzere tasarlandığından, bu proje, “ileri dönüşümün” harika bir örneği olarak görülüyor.
Verploegen, Glicksman ve meslektaşları, çiftçiler ve topluluk üyeleriyle yakın bir şekilde çalıştı. Biri Kenya’da ve biri Hindistan’da olan iki ortak, her biri birer pilot oda kurarak MIT’de yapılan işin yanı sıra süreci test edip bilgilendiriyorlar. Küçük çiftliklerin tüketilen toplam gıdanın %63’ünü ürettiği ve küçük çiftçilerin ürünlerinin %50’den fazlasının hasattan sonra zayi olduğu Kenya’da, Kenya, Kibwezi’de bulunan bir soğuk hava deposu şirketi ile çalıştılar. Firma kurucusunun 2019 MIT D-Lab Scale-Ups Üyesi olduğu şirket, 15.000$’a güneş fotovoltaik panelleriyle çalışan, şebekeden bağımsız, bir cebri havalı evaporatif soğutma odası inşa etti.
İklim Hindistan yarımadasında yer yer değişiklik gösterse de, Hunnarshala Vakfı’nın merkezinin bulunduğu Hindistan’daki Bhuj gibi sıcak çöl iklimine sahip bölgeler buharlaşmalı soğutma için mükemmeldir. Hunnarshala, Bhuj yakınlarında bulunan bir organik çiftlikte, 8.100 $’a şebekeye bağlı bir sistem kurmak için anlaşma yaptı. Hunnarshala Vakfı’nın yönetici direktörü Mahavir Acharya’ya göre cesaret verici sonuçlar elde edildi. “Yaz aylarının en sıcak günlerinde, dışarıda sıcaklık 42ºC iken, içeride 26ºC sıcaklık ve %95 neme ulaşabiliyoruz ki bu şartlar, sebzelerin üç, dört, beş, hatta altı gün taze kalmasını sağlıyor. Kışın da test ettik ve sıcaklıkların 35ºC’den 24º’C’ye düştüğünü gördük, yedi gün boyunca kalite oldukça iyiydi.”
Verploegen, “Kullanıcılarla deneme yapmaya, çiftçiler ve satıcılarla yaygınlaştırmaya devam ederek termal performans, meyve ve sebzelerin depolama ömrü ve teknolojiyi kullanmanın kullanıcıları nasıl etkilediği hakkında veri toplamaya devam edeceğiz” dedi. “Ayrıca çiftçi kooperatifleri, bireysel çiftçiler ve yerel yönetimler gibi tarımsal gıda değer zincirinde bu sistemi veya başkalarını inşa etmek isteyebilecek soğuk hava deposu sağlayıcılarıyla da ilişki kurmak istiyoruz.” diye ekledi.
Açık kaynak
Verploegen ve ekibi, en geniş sayıda potansiyel kullanıcıya ulaşmak için patent peşinde koşmamayı seçti ve bunun yerine, cebri havalı evaporatif soğutma odasının nasıl inşa edileceğine dair ayrıntılı rehberlik içeren açık kaynaklı tasarımı yaymak için bir web sitesi kurdu.
Cebri hava evaporatif soğutma odası araştırma ve tasarımı, Abdul Latif Jameel Su ve Gıda Sistemleri Laboratuvarı tarafından bir Hindistan Hibesi, Tohum Hibesi ve bir Çözüm Hibesi aracılığıyla desteklenmiştir.
