Binalarda Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme (HVAC) Sistemlerinin Sürdürülebilirliği
Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme (HVAC) sistemlerine olan talebin artması ve binaların solunum sistemi olarak bu sistemlerin, küresel enerji tüketimindeki büyük payları ile çeşitli mikrobiyal kontaminasyonların ve hastalıkların gelişmesinde ve yayılmasında taşıdığı önem, araştırmacıları, endüstrileri ve politika yapıcıları, HVAC sistemlerinin sürdürülebilirliğini iyileştirmeye odaklanmaya zorlamıştır.
Binaların solunum sistemi olarak yeni ve mevcut HVAC sistemlerinin sürdürülebilirliğine ilişkin çeşitli parametrelerin anlaşılması ve dikkate alınması, çeşitli bina türleri için sağlıklı, enerji açısından verimli ve ekonomik seçenekler sunmak açısından hayati öneme sahiptir.
Ancak HVAC sistemlerinin sürdürülebilirliğini iyileştirmeye yönelik en büyük fırsatlar, yeni tesislerin tasarımı ve mevcut ekipmanların yenilenmesi aşamasında mevcuttur.
Küresel olarak mevcut HVAC sistemlerinin yüksek kullanılabilirlik yüzdesi göz önüne alındığında, bunların iyileştirilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. Sürdürülebilirliğin iyileştirilmesi için mevcut çeşitli fırsatlar arasından optimum HVAC sistemi geliştirme hususlarını seçmek için karar almayı etkileyen tüm önemli parametrelerin bir araya getirilmesi için girişimde bulunulmalıdır.
Son dönemde yaşanan COVID-19, SARS, H7N9 ve MERS gibi salgın hastalıklar ve insanların zamanlarının %80’inden fazlasını binaların içinde geçirmesi, sürdürülebilir HVAC sistemleri tasarlamanın önemini ortaya koyuyor.
Dahası, HVAC sistemleri bir binanın solunum sistemidir ve bina sakinlerinin sağlığını ve iş performansını tehdit eden çeşitli mikrobiyal kontaminasyonların gelişme riski, bu sistemlerin sürdürülebilirliğinin ve performansının iyileştirilmesinin aciliyetini göstermektedir.
Bu arada, dünya çapında mevcut sürdürülemez HVAC sistemlerinin yüksek yüzdesi, bunların çevresel, enerji ve ekonomik sorunları azaltmak için yenilenmesine yönelik hayati ihtiyacı göstermektedir. Ancak değiştirilmiş HVAC sistemlerinin sürdürülebilirliği açısından kontrol edilmesi ve bakımının yapılması çok önemli bir dikkat gerektirir.
Ancak HVAC sisteminin optimum tasarımı ve güçlendirme planı, istenen sürdürülebilirlik için bina türlerine, iklim koşullarına ve etkin parametrelere bağlıdır.
Ayrıca karar vericiler karar verme yöntemlerini kullanarak, çeşitli avantaj ve dezavantajları ve her seçeneğin potansiyel riskini dikkate alan optimum planlar geliştirilmelidir. Binalarda HVAC sistemlerinin daha iyi optimizasyonuna yönelik önemli önerilerden bazılarını vurguluyorum:
•Bina tasarımının iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi, HVAC sistemlerinin performansının arttırılmasında çok etkilidir.
•Sürdürülebilir HVAC sistemlerinin planlanması için doluluk, konfor, sağlık, bina tipi ve maliyet gibi tüm karar verme parametreleri kapsamlı bir şekilde incelenmelidir.
•Sürdürülebilirliği sağlamak için HVAC sistemlerinde yenilenebilir teknolojilerin kullanılması da değerlendirilmelidir.
•HVAC sistemlerinde gelişmiş tasarımların ve kontrol stratejilerinin kullanılması, sürdürülebilirliklerini önemli ölçüde artırabilir.
•HVAC sistemlerinde havalandırma sistemlerine ve mikrobiyal kontaminasyonun önlenmesine odaklanarak iç hava kalitesinin ve bina sakinlerinin sağlığının iyileştirilmesi gerçekleştirilmelidir.
•HVAC sistemlerinde su ve enerji geri kazanımı, sürdürülebilirliği artırmak için çok önemli parametrelerdir.
•Mevcut HVAC sisteminin yenilenerek modernleştirilmesi hayati bir gerekliliktir.
•Optimum planların mevcut tesisleri, koşulları, riskleri ve maliyeti göz önünde bulundururken çeşitli seçeneklerin tüm avantajlarını ve dezavantajlarını da hesaba katması gerekir.
Son Söz: Gerek yeni HVAC tasarımlarında ve gerekse modernleştirme ve yenileme çalışmalarında sürdürülebilirlik için, sağlıklı ortamlar yaratma ve verimlilik bir arada düşünülmelidir.
Yaşanılan güçlükler HVAC sektöründe de sorunların çözümünde yaratıcılığı geliştirmiştir, Albert Einstein’ın “Yaratıcılık bulaşıcıdır. Başkasına bulaştırın” dediği gibi, sektörümüzün yaratıcılıkları da paylaşılıp, kullanılmalı, yaygınlaştırılmalı ve sürdürülebilirliği olmalıdır…
Saygılarımla.
Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
Editör
