Avrupa Komisyonu, 5 Nisan 2022 tarihinde, florlu sera gazlarını (F-gazları) ve ozon tabakasını incelten maddeleri (ODS) daha sıkı bir şekilde kontrol etmek için iki yeni yönetmelik önerdi. Bu düzenlemelerin kabul edilmesi, Paris Anlaşması uyarınca küresel sıcaklık artışını sınırlamaya yönelik önemli bir adımı temsil edecektir. F-gaz önerisi ayrıca 2030 yılına kadar emisyonların en az %55 azaltılmasına ve Avrupa’nın 2050 yılına kadar iklim açısından nötr olmasına katkıda bulunacaktır. Bu iki önerinin birlikte uygulanması ile AB’nin sera gazı emisyonlarında (GHG) 2050’ye kadar toplam 490 Mt (CO2 eşdeğeri) azalma sağlanabilir. Kıyaslama için, bu miktar Fransa’nın 2019’daki yıllık toplam sera gazı emisyonlarından biraz daha yüksektir.
Avrupa Yeşil Mutabakat Başkan Yardımcısı Frans Timmermans şunları söyledi: “Avrupa Birliği, Florlu Gazlar ve Ozon Tabakasını İncelten Maddeler konusunda onlarca yıldır dünyanın en iddialı politikasına sahip. Mevcut yasalar başarılı olsa da bilim bizi şimdi daha ileriye ve daha hızlı gitmeye teşvik ediyor. İklim dostu teknolojilerin daha yaygın olarak kullanılabilir hale getirilmesi, AB’de uzun vadeli iklim hedeflerine ulaşmamıza yardımcı olacak ve Avrupa dışındaki ülkeleri de F-gazlarını ve Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin kullanımını azaltmaya teşvik edecek.”
F-gazlar ve ODS, atmosfere salındıklarında küresel ısınmaya genellikle karbondioksitten (CO2) birkaç bin kat daha güçlü şekilde etki eden, insan yapımı sera gazlarıdır. ODS, Dünya’yı güneşten gelen tehlikeli ultraviyole radyasyona karşı koruyan ozon tabakasına zarar verir. Her iki tür madde grubu da, örneğin soğutma, iklimlendirme, yalıtım, yangından korunma, elektrik hatları ve aerosol itici gazlar gibi günlük yaşamda pratik uygulamalara sahip olmuştur veya olmak için kullanılmıştır. Mevcut AB mevzuatı bu gazların kullanımını ve emisyonlarını önemli ölçüde sınırlandırmış olsa da, bugün önerilen düzenlemeler emisyonları daha da azaltacak ve iklim dostu alternatiflerin kullanılması için teşvikler sağlayacaktır.
Yeni F-gaz Yönetmeliği için Öneri
AB genelinde, F-gazlar şu anda toplam GHG emisyonlarının %2,5’ini oluşturmaktadır. Güçlendirilmiş F-gaz önerisi, mevcut mevzuatta öngörülen azalmanın ötesinde, 2030 yılına kadar 40 milyon ton ve 2050 yılına kadar 310 milyon ton CO2‘ye eşdeğer toplam ek tasarruf sağlayacaktır.
- Daha şiddetli bir düşüş: Teklif, hidroflorokarbonlar için kota sistemini (HFC aşamalı olarak azaltma) sıkılaştıracak ve 2015 ile 2050 yılları arasında AB pazarına giren yeni HFC’lerin potansiyel iklim etkisini %98 oranında azaltacaktır. F-gazlar yalnızca uygun alternatiflerin bulunmadığı yeni ekipmanlarda kullanılacaktır. Örneğin, en güçlü sera gazı olan SF6, elektrik iletimi için kullanıldığı tüm yeni ekipmanlardan (“şalter”) 2031 yılına kadar aşamalı olarak kaldırılacaktır.
- Geliştirilmiş uygulama ve yürütme: Teklif, gümrük ve gözetim makamlarının ithalat ve ihracatı kontrol etmesini kolaylaştıracak ve yasadışı F-gazlar ile ekipmanların ticaretini engelleyecektir. Ayrıca cezalar daha sert ve standart hale gelecek. Kota sistemi, daha katı kayıt kuralları ve sabit bir kota fiyatının getirilmesi yoluyla gerçek gaz tüccarlarıyla sınırlı olacaktır. Üye Devletlerin sertifikasyon ve eğitim programlarını F-gaz kullanımını değiştiren veya azaltan iklim dostu teknolojileri kapsayacak şekilde genişletmeleri gerekeceğinden, Avrupa’da iklim dostu ekipmanları kullanmaya yetkili mühendislerin sayısı artacaktır.
- Daha kapsamlı izleme: Daha geniş bir madde ve faaliyetler yelpazesi kapsanacak ve verilerin raporlanması ve doğrulanmasına yönelik prosedürler iyileştirilecektir.
- Montreal Protokolüne uyumun sağlanması: F-gaz önerisi, belirli muafiyetleri kaldıracak ve AB’nin HFC’sini tamamen Montreal Protokolü ile uyumlu hale getirecektir.
Yeni ODS Düzenlemesi Önerisi
AB, geçmişte ODS’nin yasal olarak kullanıldığı ürünleri hedef alan yeni önlemler getirerek, 2050 yılına kadar 180 milyon ton CO2 eşdeğeri ve 32.000 ton ODP emisyonunu önlemek istiyor.
- Daha yüksek hedef: İlave emisyon tasarruflarının çoğu, binalar yenilenirken veya yıkılırken ODS’nin yalıtım köpüklerinden geri kazanılmasını veya yok edilmesini sağlayarak elde edilebilir.
- Kolaylaştırma: Sanayi ve yetkililer, modernize edilmiş bir lisanslama sistemi ve kullanılmayan kota ve kayıt gereksinimlerinin sona ermesi nedeniyle maliyet tasarruflarından faydalanacaktır.
- Geliştirilmiş uygulama ve izleme: F-gaz yönetmeliğinde önerilenlere benzer yasa dışı faaliyetlerle mücadele için önlemler alınacaktır. Raporlama, kalan ODS ticaretini, bunların emisyonlarını ve gelecekteki riskleri daha iyi anlamak için daha fazla madde ve faaliyeti kapsayacak şekilde genişletilecektir.
Arka Plan
Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü 1987’de kabul edildi ve yaklaşık 100 adet ozon tabakasına zarar veren maddenin üretimi ve tüketimi için küresel çapta uygulanacak, aşamalı bir kullanımdan kaldırma programı oluşturdu. AB ve Üye Devletleri protokolün taraflarıdır ve programa göre farklı ODS gruplarını aşamalı olarak kaldırmışlardır.
2016 yılında Montreal Protokolü Tarafları, ozon tabakasını inceltmemelerine rağmen, bir grup F-gazı, hidroflorokarbonları da düzenlemeye karar verdiler. Kigali Değişikliği olarak adlandırılan bu eklemenin nedeni, hidroflorokarbonların hızla artan kullanımı ve bunun sonucunda ortaya çıkan iklim etkisi hakkındaki ciddi endişeydi.
Mevcut ODS Yönetmeliği EC No 1005/2009, belirli birkaç kullanım hariç, ODS’nin üretimini, ticaretini ve kullanımını yasaklamaktadır. ODS Yönetmeliği ayrıca ODS’li ürün ve ekipmanın ticaretini ve kullanımını sınırlayarak Protokolün de ötesine geçer.
Mevcut F-gazları Yönetmeliği AB No 517/2014, florlu sera gazlarından kaynaklanan emisyonları azaltmayı ve 2019’da Kigali’nin Montreal Protokolü’nde yaptığı değişiklikle kabul edilen hidroflorokarbonların aşamalı olarak azaltılmasına yönelik küresel bir anlaşmayı kolaylaştırmayı amaçladı.
Daha detaylı bilgi için aşağıdaki linkleri inceleyebilirsiniz.
- F-gaz ve ODS önerileri hakkında SSS
- F-gaz yönetmeliği hakkında öneri
- Etki ölçme ve değerlendirmesi: F-gaz Yönetmeliği
- Politika belgesi: Florlu sera gazları (europa.eu)
- ODS yönetmeliği hakkında öneri
- Etki Ölçme ve Değerlendirmesi: ODS Yönetmeliği
- Politika belgesi: Ozon tabakasının korunması (europa.eu)
