Pandemi Problemi ve HVAC
Devam eden COVID-19 salgını toplumumuzda tahribata yol açtı ve insanların yaşamları ve geçim kaynakları üzerinde kısa ve uzun vadeli sonuçlar doğurdu – 651 milyondan fazla COVID-19 vakası doğrulandı ve ölüm sayısı 6,66 milyonu aştı. İnsanlar çoğunlukla içeride kaldıkça, Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme (HVAC) sistemlerinin ve bina tesislerinin havadaki enfeksiyonları azaltmak için nasıl çalıştırılacağı sıcak araştırma konuları haline geldi. Bu köşe yazısında, HVAC sistemlerinde ve iç ortamda COVID-19 ile ilgili araştırmalar hakkında genel bir değerlendirme amaçlanmıştır. İlk olarak, COVID-19’un başlangıcından bu yana araştırmacılar havalandırma, filtrasyon, ısıtma ve klima sistemlerinin iyileştirilmesiyle ilgili araştırmalara yoğunlaşmıştır. İkinci olarak, bina zarfı tasarımı, fiziksel bariyerler ve havalandırma konumu düzenlemesi gibi havadaki yayılmayı en aza indirmek için çeşitli iç ortam iyileştirme önlemleri ve COVID-19’un bina enerji tüketimi üzerindeki olası etkisini incelemişlerdir. Üçüncüsü, farklı ülkelerden COVID-19 virüsünün yayılmasını önlemek için bina işletme yönergeleri hakkında çalışmalar yoğun olarak gerçekleştirilmiştir.
Son olarak, gelecekteki yapılabilecek çalışmalara yönelik olarak aşağıdaki konular önerilebilir:
1. Yardımcı ekipmanlarla doğal havalandırma, iç mekan hava kalitesini iyileştirmeye ve sağlıklı bir ortamı korumaya yardımcı olabilir. Ancak, %100 temiz hava temini, bina enerji tüketiminin artmasına yol açar. Gelecekteki araştırmalar, pandemi sırasında düşük enerji tüketimini korurken düşük enfeksiyon riskini elde etmek için makul doğal havalandırma ve verimli hava temizleme kombinasyonuyla yeterli temiz
havanın nasıl sağlanacağına odaklanmalıdır.
2. Belirli yüksek performanslı filtreler kullanılırken ortaya çıkabilecek yan ürünlere dikkat edilmelidir. Ek olarak,
verimlilik değerlendirmesinde SARS-CoV-2 dışındaki bakteri veya virüsler sıklıkla kullanılmıştır. Bu nedenle, gelecekteki araştırmalar SARS-CoV-2 örnekleri kullanılarak filtreleme verimliliğinin yeniden değerlendirilmesine öncelik vermelidir.
3. Mevcut araştırmalar, virüs yayılmasını durdurmak/azaltmak için temiz hava ve hava temizleme cihazının artırılmasına, ayrıca artan havalandırma oranının neden olduğu enerji tüketimini azaltmak için ısı geri kazanımına ve yeni bir klima sistemine odaklanmaktadır. Gelecekteki araştırmalar, hem normal koşullarda hem de pandemi sırasında düşük enerji tüketimiyle çalışabilen ve sağlıklı bir iç mekan ortamını koruyan bir HVAC sisteminin nasıl tasarlanacağına odaklanabilir.
4. Çalışmaların çoğu pandemi öncesi ve sonrasındaki enerji tüketimi değişimine ve kullanım kalıplarına odaklanmaktadır. Ancak, COVID-19 ile mücadele için daha etkili stratejiler geliştirmeye yardımcı olmak amacıyla
sakinlerin davranışları hakkında daha derinlemesine çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
5. Havalandırma yeri, fiziksel bariyer, bina zarfı tasarımı ve akış saptırıcısı, virüsün yayılmasını önlemede rol oynayabilir. Gelecekteki araştırmalar, bina düzeninin etkisini ve bu iyileştirme önlemlerini HVAC operasyonlarıyla birleştirmenin enfeksiyon riskini etkili bir şekilde en aza indirmek için sinerjik etkilerini araştırabilir.
6. Hava değişim oranını artırmak, hava sirkülasyonundan kaçınmak, HVAC sistemlerini 24 saat çalıştırmak, pencere açıklığından sık hava değişimi için kapalı alanları doğal olarak havalandırmak ve hava kaçak oranı %5’in altına düştüğünde ısı geri kazanım ünitelerini çalıştırmak önerilir.
7. HVAC sistemlerinin işletilmesinde de esnek olan özellikler olmalıdır. Örneğin, günlük normal zamanlarda düşük hızda çalışabilen ve pandemi durumunda yüksek hızda çalışabilen AHU sistemlerinde değişken devirli fanlar önerilir. Egzoz havası ısı geri kazanımı HVAC temiz hava sistemine takıldığında, pandemi zamanları için baypas hatlarının temiz hava tarafına veya egzoz havası tarafına tasarlanması ve çalıştırılması gerekir.
Son Söz: Yaşanılan bu olumsuz dönem HVAC sektöründe yapılan ve yapılacak araştırmalarla çok önemli gelişmelere neden olmaktadır. Bir problem varsa, çözümü de vardır. Yeter ki problem doğru bir biçimde ortaya konulsun. Pandemi problemi iyice anlaşıldıkça, HVAC sektöründe başarılı çözümlerde arka arkaya geliyor. Problemler olmalı ki gelişim de olsun…
Saygılarımla.
Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
Editör
